مقدمه

اکنون که این مقاله را می‌خوانید ساعت چند است؟

راستی تا این ساعت با گوشی خود، چند مکالمه یا پیام را رد و بدل کرده‌اید؟

چند ساعت از وقت خود را در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی موبایل گذرانده‌اید؟

چند ساعت جلوی لپ ‌تاپ یا رایانة خود بودید؟

چند ساعت وقت خود را برای بررسی ایمیل‌ها و مراجعه به شبکة فیس بوک گذرانده‌اید؟

موضوع این است که آیا شما به تعرفة سرویس‌های اینترنتی مخابرات و حجمی که در اختیار شما گذاشته‌ شده و مبالغی که شما و یا پدر و مادرتان یا همسر محترمتان پرداخت می‌کنند، توجه کرده‌اید؟ آیا محاسبات آن‌ها را خودتان انجام می‌دهید؟ می‌دانید روزانه چه هزینه‌ای بابت استفاده از آن‌ها باید به شرکت‌های مخابراتی پرداخت کنید.

متأسفانه در حال حاضر، بسیاری از اشخاص گرفتار یا به نوعی آلودة این فناوری شده‌اند ولی آگاه نیستند که خودشان و خانواده‌یشان روزانه چقدر برای این فناوری‌ها هزینه‌ می‌کنند. حال می‌بینم که فلان خانم می‌گوید: همسرم بیکار است؛ وضع اقتصادی خانواده‌‌یمان چندان مناسب نیست؛ محتاج نان شب هستیم و… ولی خودش و همسرش روزانه ده‌ها پیام یا مطالب مختلف از طریق اینترنت برای این و آن می‌فرستند. این عمل یعنی چه؟ آیا هزینه‌ای را که بابت استفاده از این سرگرمی‌ها و خدمات می‌پردازید، محاسبه کرده‌اید؟

می‌دانید که در حال از دست دادن همسر یا فرزندان خود هستید؟

می‌دانید که چقدر فاصله احساسی با فرزند و خویشاوندان نزدیک خودتان پیدا کرده‌اید؟

آیا به آنچه می‌خوانید و یا می‌فرستید فکر می‌کنید؟

 آیا به مطالبی که می‌نویسید و می‌گویید عمل می‌کنید؟

آیا شما نیز در مورد خطرات و عوارض استفاده از گوشی‌های تلفن همراه شنیده‌اید؟

البته فناوری چیز بدی نیست و در مواردی بسیار سودمند است، اما شیوة استفادة آن مهم است، اینکه از صبح تا شب دائم گرفتار آن شوید بسیار بد است. امروزه پیشرفت شگفت‌انگیز شبکه‌های ارتباطی، جهان را به دهکدة کوچکی تبدیل کرده است، به ‌نحوی که امکان ارتباط برای همگان ممکن شده است. در کشور ما بسیاری از اقشار جامعه از قبیل پزشکان، خبرنگاران، مدرسان، ورزشکاران، مهندسان و ... از این نرم‌افزارهای ارتباطی در جهت ارتقای شغلی، آشنایی با اخبار و فناوری‌های نوین استفاده‌های مناسب و مفیدی می‌کنند. در حالی که موج گستردة استفاده از گوشی‌های هوشمند و شبکه‌های ارتباطی، در جامعه رواج یافته است، هر روز خبرهایی از حوادث و آسیب‌های ناشی از بهره‌‌گیری از این فناوری منتشر می‌شود و نگرانی‌ها را دامن می‌زند. زیرا مشکل اینجاست که برخی از افراد جامعه هنوز فرهنگ صحیح استفاده از شبکه‌های ارتباطی تلفن‌های همراه را نیاموخته‌اند و متأسفانه برخی به دنبال جاذبه‌های منفی آن هستند. این موضوع زنگ هشداری برای خانواده‌هاست.

خطرات و پیامدهای استفاده از شبکه‌های اجتماعی

فضایی که محدودیتی برای ورود ندارد؛ هر شخص با هر فرهنگ و طرز فکری مجوز ورود می‌یابد؛ هیچ‌ نظارتی نیز بر عملکرد آن‌ها نشده و معیاری نیز برای سنجش خوب و بد وجود ندارد، امّا تا دلتان بخواهد زرق و برق‌هایی هست که کاربران را اغوا می‌کند. همه این ویژگی‌ها از شبکه‌های اجتماعی حیاط خلوتی برای جوانان ساخته است. آن‌ها خیلی راحت جذب این محیط‌ها می‌شوند و ساعات زیادی را با افرادی می‌گذرانند که نه تنها از جهت بعد مسافت بلکه از جنبه‌های فرهنگی، اعتقادی و شخصیتی با آن‌ها فاصله دارند. به همین دلیل در چنین محیط‌‌هایی بی‌شک حرف‌ها و مطالبی رد و بدل می‌شود که با سبک زندگی آنها در تضاد است، بنابراین خیلی راحت باور‌های جوانان و نوجوانان دست‌خوش تهاجم و آسیب می‌شود.

 باید پذیرفت که استفاده نادرست از گوشی‌های هوشمند به شکل باور نکردنی اعتیادآور است. این پدیده باعث سرد شدن روابط اعضای خانواده نسبت به یکدیگر می‌شود. ازاین ‌رو افراد به‌ خصوص زوج‌های جوان بهتر است به‌جای اینکه در این شبکه‌ها از دیگران محبت گدایی کنند، ارتباط محبت‌آمیز و کلامی خود را نسبت به همسران خود افزایش دهند که بی‌شک این امر باعث تقویت بنیان خانواده و دور شدن از مشکلات بسیاری می‌شود. مشکلاتی که اغلب به خاطر استفاده نادرست از شبکه‌های تلفن همراه است. استفادة افراطی از شبکه‌های اجتماعی، ارتباط مستقیم اعضای خانواده را با یکدیگر به حداقل می‌رساند، زیرا پیش از این ارتباط حضوری اشخاص بیشتر بود، اما اکنون این وسیله، به نوعی جایگزین دید و بازدید‌هاست و اشخاص ترجیح می‌دهند با استفاده از دنیای مجازی از یکدیگر احوال‌پرسی کنند. نکته اینجاست که این شیوه با سبک زندگی ما تفاوت دارد و همین امر زمینه را برای آسیب‌ دیدن اشخاص فراهم می‌کند. آسیب‌های استفاده افراطی از شبکه‌های اجتماعی مانند ﺳﻮء ‌اﺳﺘﻔﺎده جنسی و مالی، کلاهبرداری، سرد شدن روابط زوجین و کمرنگ‌ شدن نقش خانواده‌ها در تربیت فرزندان این روزها برای خیلی‌ها قابل درک نیست.

بنابراین دور از ذهن نیست که تا چند سال دیگر برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی در مکان‌های عمومی محدودیت قائل شوند، اما نکته اینجاست که برخورد‌های قهری و شتاب‌زده، مانند فیلترکردن نیز چاره برخورد با این شبکه‌ها نیست، بلکه باید با سرمایه‌‌گذاری در بخش فرهنگی و برنامه‌ریزی برای آموزش خانواده‌ها و نوجوانان، آن‌ها را از آسیب دور نگه داشت.

راه حل چیست؟

اول باید در خودمان تغییر ایجاد کنیم؛ ببینیم چرا بچه‌های ما از ما فرار می‌کنند؟ اشکال کار ما کجاست؟ چرا ما نمی‌توانیم مثل آن شبکه های اجتماعی او را جذب خود و خانواده کنیم؟ چرا نمی‌گذاریم او حرف بزند و نظر بدهد؟ چرا به درد دل‌های او گوش نمی‌دهیم؟

وقتی نمی‌توانیم درست عمل کنیم، یعنی نمی‌توانیم پدر و مادر خوب یا همسر خوبی باشیم. او به جای اینکه در منزل پیش ما بنشیند و با فامیل رفت و آمد کند، از ما فرار می‌کند و به تلفن همراه یا رایانة خود پناه می‌برد. وقتی به خود می‌آید که دیگر دیر شده است.

همین مشکل در ارتباط با زن و شوهر نیز وجود دارد. تحکیم روابط زناشویی، علاقه به یک ارتباط سالم، ایجاد یک کانون گرم و صمیمی و رسیدن به تفاهم، از مسئولیت‌های همه اعضای خانواده، به ویژه زن و شوهر است. لازمة ایجاد، حفظ و استمرار روابط زناشویی سالم، داشتن تعهد، وفاداری، اعتماد، انصاف و سعه‌صدر متقابل است. در این زمینه، زن و شوهر با یادگیری مهارت‌های ارتباطی و به کار بستن آن‌ها می‌توانند روابط خود را بهبود بخشند و متحوّل سازند و در فضایی سرشار از تفاهم و مثبت‌اندیشی، به حل و فصل مسائل خود بپردازند.

جر و بحث‌های زناشویی و اختلاف‌ نظرهای همسران مسئله‌ای است که همه زوج‌‌ها، آن را تجربه می‌کنند، امّا اهداف زوج‌‌ها در این میان متفاوت است و گاهی خودشان از این موضوع آگاه نیستند. برخی از افراد دوست دارند هر چه زودتر جر و بحث و بگو مگو را پایان دهند و دوباره آرامش را به خانة خود برگردانند و به هر چیزی برای به دست آوردن آرامش متوسّل می‌شوند. برخی نیز این بگو مگوها را میدان جنگی تصور می‌کنند که باید در آن پیروز شوند. این افراد با لجبازی، بحث را طولانی می‌کنند و نمی‌خواهند اشتباهات خود را بپذیرند و در برابر هر حرفی جوابی می‌دهند و در برابر هر عملی رفتاری از خود نشان خواهند داد. تا آنجایی که می‌شود همسرتان را عصبانی نکنید و حداقل، کارهایی که می‌دانید او دوست ندارد را انجام ندهید. به یاد داشته باشید که محبت و مهربانی همیشه کارساز است و لجبازی را از بین می‌‌برد.

تمامی سوء تفاهم‌های ما انسان‌ها، از گفت‌وگو منشأ می‌گیرد و جز با گفت‌وگو رفع نخواهد شد. بدون شک برای گفتگویی سالم و موثر، به تمرین نیازمند هستیم؛ چه در مقام پدر، چه مادر، چه همسر و چه فرزند. چرا که کمتر پیش می‌آید واژه‌هایی که ما به کار می‌بریم، بتواند به درستی و به دقت، آنچه را می‌خواهیم ادا کند. کلام و گفتگو، تنها پل ارتباطی زبانی ماست، پس آن را دست کم نگیرید. سوء تفاهم، امری گریزناپذیر است ولی با گفتگوی مناسب می‌توان بسیاری از سوء تفاهم‌ها را از بین برد.

روابط موجود بین اعضای خانواده در سلامت اعضای خانواده از جنبه‌های مختلف جسمی، روانی و اجتماعی تأثیر فراوانی دارد. امروزه بسیاری از مشکلاتی که میان اعضای خانواده وجود دارد، به خدشه‌دار بودن روابط بین اعضای اصلی و هستة مرکزی خانواده (همسران، فرزندان، و رابطة متقابل آن‌ها با یکدیگر) مربوط است. حذف گفتگوهای مستقیم و متوسل شدن به حدس و گمان، طعنه و کنایه و پوشیده نگاه داشتن رنجش‌های جزئی از طرفین در خانواده، از جمله عوامل از بین رفتن یک زندگی سالم است.

در تمام این مراحل، محبت کردن به یکدیگر می‌توان درهای آشتی را باز کند. گاه شرم از بیان کردن و فرار از واقعیت، مانع از حل مسائل می‌شود؛ چرا که با این اقدام مشکل را حل نکرده‌ایم، بلکه صورت مسئله را از بین برده‌ایم. باید توجه داشت که احساس و عاطفه، نیروی در حال حرکت است که به همه انسان‌ها و اعضای خانواده این امکان را می‌دهد تا در برابر آنچه نیازهای اولیه او را تهدید می‌کند بایستد.

به خاطر داشته باشیم که نه قانون، نه اقتصاد و نه رفاه خوب، به تنهایی نمی‌تواند محیط خانواده را سرشار از عشق و صفا کند، بلکه تنها عاملی که در ایجاد الفت و صمیمیت نقش اساسی را به عهده دارد، برخورداری از خوش خلقی و پرهیز از تندگویی، بدگویی و مسخره کردن است.

البته فراموش نکنید که یکی از بهترین و کارکشته‌ترین مشاورانی که می‌توانید در چنین شرایط سختی به او تکیه کنیم، صبر و تحمل است. شاید یکی از بهترین راه‌ها برای به‌ کار گرفتن این مشاور؛  نوشتن هر چیزی است که در دل خود دارید. پس از نوشتن و مرور آنچه نوشته‌اید،‌ خودتان به بسیاری از افکار نادرست یا افراطی خود پی می‌برید و می‌توانید با آن‌ها منطقی‌تر برخورد کنید. پس به جای اینکه در شبکه‌های اجتماعی مطلبی را بنویسید، بهتر است همه نکات خوب و منفی خود و اطرافیانتان را بنویسید و آن‌ها را در درون خودتان تحلیل کنید. در دفتر یاداشت خود همه را بنویسید این روش به شما کمک می‌کند بیشتر تحمل کنید و بیشتر یاد بگیرید.

زندگی همه افراد مملو است از پستی‌وبلندی، خوبی و بدی، شادی و غم، خنده و گریه، دوست داشتن و نداشتن و … پس هیچ زندگی را نمی‌توان یافت که بدون مشکل باشد. نمی‌‌توان گفت بعضی از زوجین در زندگیشان با هیچ مشکلی مواجه نیستند و زندگی آن‌‌ها همیشه بر وفق مرادشان است. در هیچ زندگی‌ای نمی‌توان گفت همیشه و در همه حال زن و شوهر عاشق و معشوق یکدیگرند و هیچ موضوعی باعث ایجاد کدورت میان آن‌ها نمی‌شود، بلکه حتی عاشق‌ترین زوج‌‌ها هم گاه باهم اختلاف ‌نظرهای بزرگی دارند.

دربارة خودتان و کاستی‌ها و حتی مشکلاتتان نکات بسیاری وجود دارد که می‌بایست فکر کنید و یک‌ طرفه به قضاوت ننشینید. مرور کردن و خواندن دوباره فکرها و یادداشت‌ها و تلاش برای سر و کله زدن با آن‌ها و یافتن جایگزین منطقی‌‌تر برای آن‌ها، این حُسن را دارد که با مشغول کردن ذهن شما، التهاب و ناراحتی مربوط به ماجرا را می‌کاهد و به شما در حل منطقی‌‌تر مسئله کمک می‌کند. البته بهتر است در برخی از موارد از افراد مجرب مشاوره و مشورت بگیرید.

با وجود مشکلاتی که در بطن هر زندگی و در وجود هر انسانی نهفته است، باید بپذیریم که انتظاری غیرمنطقی است اگر بخواهیم زندگیمان همیشه بر وفق مرادمان باشد؛ زندگیمان همیشه سرشار از محبت باشد؛ همیشه همسرمان مطابق میل ما باشد؛ ما همیشه مطابق میل همسرمان باشیم؛ هیچ‌ چیز بین ما جدایی نیندازد و … پس می‌توانیم علی‌‌رغم داشتن مشکلات و اختلاف‌نظرها با همسر و همچنین علی‌رغم وجود برخی‌ ضعف‌ها در همسرمان، باز هم زندگی شیرینی داشته باشیم.